Кху заманан къизачу а, халачу а хьелашкахь стогаллех, доьналлех, собарх ца духуш вайн наха деши санна лардеш схьадеъна вайн къоман хаза г1иллакхаш а, ламасташ а.
Цара боккхачу тидамца, ларамца ларйина сица, дег1аца, духарца, буьйцучу маттаца йолу вайн оьздангалла. И г1иллакхаш, оьздангалла д1а ца таса г1ерташ, къийсалуш ду вайн къам.
Х1етте а, цхьажимма цу некъа т1ера д1ашершина хетало вайна т1екхуьучу чкъоре, кегийрхошка хьаьжча.
Нохчийчуьра къона т1аьхье оьздангалла йолуш кхиор тахана ч1ог1а маь1на долуш д1ах1оьттина.
Иштта и нисдалар бахьана ду вайн кхуьуш йолу т1аьхье т1еман юкъахь кхиар а, цунна т1ехь лаьттинчу т1еман къизалло бинчу ницкъо кегийрхойн дегнашна ондда лар йитар а.
Шозлаг1а бахьана ду вайн кегийрачу нахана юкъахь даьржаш вайн къоман г1иллакх-оьздангаллица ца дог1у г1иллакха.
Кхозлаг1а бахьана ду доьзалшна а, кегийчу нахана а, берашна а телевиденехула къоман 1адаташ дохош гойтуш долу къизаллин, оьздангаллица ца дог1у суьрташ, ахчанах-бохчанах уьш бохкабала 1амор а.
Ч1ог1а тидаме даьлла норкомани яржар а, терго йоцуш бераш дисар а, кегийчу нахана юкъахь зуламаш даржор а, йо1а лаамца а доцуш уьш идор.
Доьзалехь уггаре хьалха 1амо дезарг ду, кегийрхой хазачу г1иллакхехь, кхетамехь кхиор. Вониг емалдеш, диканиг царна марздеш, баккхийнаш ларар, хьаша-да т1еэцар, къинхетаме хилар, нахана юккъехь оьзда лелар, к1ентан, йоь1ан сий лардар, иштта д1а кхидерш а.
И бахьанаш долуш халкъан кхолларалин Ц1ийно билгалдаьккхина массо а районашкахь еш мероприятеш ю кегийрхой кхетош.
Жимчохь дуьйна шен доьзал хьекъалций, оьздангаллийций, собарца, вайн дайша схьадеанчу хазачу г1иллакхашций 1амийча, мелла лаьцна а диканиг д1алоцу. Кхин а аьлла ма дай, дика а, вон а чуьра дуьйна ара долий.
Бусалба динехь доьзалхо пхийттара ваьлчул т1ахьа шен доьзал боло йиш йолуш ву. Цундела хьалха заманчохь йо1 пхийттара ялале цунна 1амош хилла зудчунна хаа дезарг: юург-мерг яр, юьттург йитта, хьаша-да т1еэца, х1усамда а, марзахой а ларар, иштта кхин д1адерш а. Йо1 еха нах баьхкича, «тхан йо1ана ца хаьа» ца ала. Иштта к1антана а 1амош хилла ша схьаялийча нехан зуда кхаба езар а, ша лелон деза г1иллакхаш а, цуьнан нахаца лелон дезарг а.
Ткъа и 15 шо кхаьччи, церан ойла кхоллало хин йисте, белхех, синкъераме, ловзарга баха. Х1инца к1езиг бу и синкъерам, белхи болу меттигаш.
Кегийрхошна вовшийн довзар, дукха хьолахь, нах гуллучу меттехь хуьлуш хилла: хи йистехь, белхешкахь, синкъерамехь, ловзаргахь.
Дуккха нах вовшехкхетчохь, къайле хила йиш йоцу меттигаш ю уьш. Нохчийн г1иллакхо т1едуьллу к1ентан, йоь1ан юкъаметтигаш тешам болчохь хилийтар, теш воцуш цхьанакхетар - и осала лоруш а, магош а ца хилла.
Захалонан юьхь йолаяла тарлуш ду синкъерамехь а. Нохчийн синкъерам – иза кегийрхой вовшашна бовзийта вовшех тухуш меттиг хилла, дуьххьалд1а кегийрхой самукъадаккха а беш хилла.
Ткъа йо1ера маре ян дош даккхар, кара х1ума яккхар, хан йиллийтар я хийистехь, я чукхайкхинчохь хуьлу.
Ирахь1ер – к1анта ша т1ехьийза йо1 цхьанахьа цуьнан лулахой я гергара нах болчу чу а кхайкхина, цуьнца къамел дар ду. Ирахь 1ачу хенахь йо1, к1ант шаьшшиъ хила йиш яц. Йо1аца зударех цхьаъ хила еза (нус, йиша, доттаг1а, х1усамнана).
Ткъа к1антаца накъост хила а, ца хила а тарло. Хьалха вай билгала ма даккхара, цу шимма къамел дечу хенахь теш хилар – иза нохчийн оьздангаллийн бохо йиш йоцу лехам бу. Нагахь хийистехь лаьтташ и шиъ делахь, к1анта лело деза г1иллакхаш: т1ехбовлачу нахана д1а-схьа баха новкъарло ца еш, наха «ма вовшен чуьчча дахана ду и шиъ» эр доцуш, латта веза. Ша сигаьрка узуш велахь, и цаозар, ч1ог1а цавелар, шена бехке верг вог1уш, йо1е ала а аьлла, дехьо валар, юх-юха йо1 сецош хан яллалц цалаттар.
Йо1а лардан деза г1иллакхаш:
Хийистехь лаьтташ и елахь, к1анта охьадахка аллалц ведарш охьадахка бакъо яц, ша д1ах1уттучу хенахь аьрру аг1ор петоьхна латтар, вовшен юкъехь ворда дехьаяллал меттиг йитар. Ша д1айоьдучу хенахь, к1антера д1аяха мегар дуй аьлла, пурба даьккхина яха еза.
Чукхайкхинчу йоьдуш к1ант бухахь хила веза, йо1аца цхьа зуда хила еза. К1анте хьал-де хатта деза, к1анта жоп даларца йо1е хатт.
источник:http://www.chechfolk.ru/index.php
